Czy zdarza Ci się zgadzać na coś, co nie jest zgodne z Twoimi potrzebami, tylko po to, aby uniknąć konfliktu, rozczarowania innych lub poczucia winy. To bardzo powszechne – wielu ludzi zmaga się z tym problemem. Mówienie „nie” wydaje się prostą czynnością, ale w praktyce wiąże się z wieloma emocjami, obawami i wewnętrznymi przekonaniami, które sprawiają, że jest to znacznie trudniejsze, niż mogłoby się wydawać.
Jeśli zauważasz u siebie problem z asertywnością wiedz, że najczęściej wynika on z naszego wychowania i doświadczeń. Być może jako dziecko uczono Cię, że odmawianie jest niegrzeczne albo że powinieneś zawsze być pomocny i dostępny dla innych. Te przekonania mogły zakorzenić się w Tobie na tyle głęboko, że w dorosłym życiu odczuwasz dyskomfort, kiedy próbujesz postawić granice. Innym powodem może być strach przed odrzuceniem lub konfliktem. Jeśli mówisz „nie”, obawiasz się, że ktoś poczuje się urażony, przestanie Cię lubić lub nie będzie chciał mieć z Tobą do czynienia. Takie obawy są naturalne, ale mogą prowadzić do sytuacji, w których rezygnujesz z własnych potrzeb na rzecz zadowolenia innych.
Mówienie „nie” jest niezbędne dla zachowania równowagi w życiu. Każdy z nas ma ograniczone zasoby – czas, energię, uwagę – i jeśli ciągle zgadzasz się na rzeczy, które nie są zgodne z Twoimi priorytetami, szybko możesz poczuć się przeciążony i wypalony. Pomyśl o swoim czasie i energii jak o szklance wody. Jeśli ciągle ją wylewasz na innych, bez uzupełniania jej zawartości, w końcu nie pozostanie w niej nic dla Ciebie. Mówienie „nie” to sposób na ochronę swoich zasobów i dbanie o siebie, a to nie oznacza egoizmu – to akt zdrowego szacunku wobec samego siebie.
Mówienie „nie” nie musi oznaczać odrzucenia drugiej osoby. Możesz odmawiać w sposób asertywny, który pokazuje, że szanujesz potrzeby drugiej strony, ale jednocześnie stawiasz granice. Asertywność to umiejętność wyrażania swoich myśli, uczuć i potrzeb w sposób stanowczy, ale jednocześnie uprzejmy i pełen szacunku. Kiedy mówisz „nie”, nie oznacza to, że negujesz wartość drugiej osoby czy jej prośby – po prostu oznacza, że w danej chwili nie możesz lub nie chcesz jej spełnić.
Jeśli chcesz nauczyć się mówić „nie” bez poczucia winy, przyjżeć się swoim priorytetom. Co jest dla Ciebie naprawdę ważne? Co chcesz osiągnąć? Jakie są Twoje granice? Kiedy jasno określisz swoje cele i wartości, łatwiej będzie Ci zauważyć, które prośby innych są z nimi zgodne, a które nie. Jeśli jednym z Twoich priorytetów jest spędzanie więcej czasu z rodziną, możesz odmówić dodatkowych obowiązków w pracy, które wymagałyby od Ciebie pozostania po godzinach. Nie oznacza to, że nie zależy Ci na pracy – oznacza to, że świadomie wybierasz, co w danym momencie jest dla Ciebie ważniejsze.
Bądź asertywny w sposób jasny i stanowczy, ale jednocześnie uprzejmy. Unikaj wymówek czy usprawiedliwień, które mogą sprawić, że Twoja odmowa wyda się niepewna lub nieszczera. Zamiast mówić: „Nie wiem, czy dam radę, bo mam dużo pracy, ale może się postaram”, możesz powiedzieć „Nie mogę się tego zrobić, mam już inne zobowiązania”. Taka odpowiedź jest klarowna, uczciwa i pokazuje, że masz swoje priorytety.
Nauczyć się też radzić sobie z reakcjami innych ludzi na Twoje „nie”. Nie zawsze będą one pozytywne – niektórzy mogą poczuć się zawiedzeni, rozczarowani lub nawet zdenerwowani. Pamiętaj jednak, że nie masz wpływu na emocje innych osób, a Twoim zadaniem nie jest spełnianie wszystkich ich oczekiwań. To naturalne, że od czasu do czasu ktoś może być niezadowolony, ale to nie oznacza, że Twoja odmowa była błędna. Ważne jest, abyś pozostał wierny swoim granicom i nie pozwalał, aby poczucie winy zmuszało Cię do zmiany decyzji.
Zdarza się, że mimo wszystko trudno jest mówić „nie” bez odczuwania winy. Jeśli to Twój przypadek, spróbuj zastanowić się, skąd bierze się to uczucie. Czy boisz się, że odmawiając, stracisz czyjąś sympatię? A może masz przekonanie, że Twoja wartość zależy od tego, ile zrobisz dla innych? Zidentyfikowanie tych myśli to pierwszy krok do ich zmiany. Możesz zacząć od pracy nad swoimi przekonaniami, pamiętając, że Twoja wartość nie zależy od tego, ile razy powiesz „tak”. Twoje potrzeby są równie ważne, jak potrzeby innych. Jeśli odczuwasz poczucie winy po odmowie, spójrz na siebie z empatią i zrozumieniem. Zamiast się obwiniać, przypomnij sobie, dlaczego podjąłeś taką decyzję i jak ważne było to dla ochrony Twoich zasobów. Mówienie „nie” jest formą troski o siebie, a nie egoizmu. Im bardziej będziesz o tym pamiętać, tym łatwiej będzie Ci radzić sobie z trudnymi emocjami.
Praktykując asertywność z czasem zauważysz, że im częściej stawiasz granice, tym bardziej wzrasta Twoja pewność siebie i poczucie kontroli nad własnym życiem. Pamiętaj, że Twoje „nie” to nie tylko odmowa – to także świadome „tak” dla rzeczy, które są dla Ciebie naprawdę ważne. Kiedy nauczysz się mówić „nie” bez poczucia winy, zyskasz więcej przestrzeni na to, co naprawdę ma dla Ciebie znaczenie.
